Năm nay 2012, Hiệp hội Glôcôm thế giới  (WGA) kêu gọi ngành Nhãn khoa và cộng đồng quốc tế tổ chức các hoạt động hưởng ứng “Tuần lễ Glôcôm thế giới” diễn ra từ 11/3 đến 17/3/2012 với chủ đề “Don't let Glaucoma Darken your life!” ( tạm dịch: Đừng để bệnh glôcôm làm tăm tối cuộc đời bạn!), nhằm gửi thông điệp tới cộng đồng: bệnh Glôcôm phải được theo dõi và điều trị suốt cuộc đời.

Hưởng ứng Tuần lễ Glôcôm thế giới năm nay, Ban Chỉ đạo Quốc gia PCML Bộ Y tế và Bệnh viện Mắt TW đã gửi công văn tới các cơ sở nhãn khoa trên toàn quốc bằng những hoạt động thiết thực như tổ chức mít tinh, khám, điều trị miễn phí.... để hưởng ứng Tuần lễ Glôcôm thế giới và truyền thông nâng cao nhận thức về căn bệnh nguy hiểm glôcôm.

Tại Hà Nội, chiều ngày 6/3 Bệnh viện Mắt TW phối hợp với Tổ chức quốc tế CBM (Đức) tổ chức Lễ Mít - tinh phát động và hưởng ứng Tuần lễ Glôcôm, cùng hoạt động khám, tư vấn cấp thuốc miễn phí cho tất cả những bệnh nhân Glôcôm đã và đang được điều trị, theo dõi bệnh Glôcôm; khám sàng lọc và điều trị miễn phí bệnh Glôcôm cho người nghèo, đối tượng chính sách, thương bệnh binh, người khuyết tật trong dịp Tuần lễ Glôcôm (từ  ngày 11/3 đến 17/32012) tại Phòng khám mắt cho người nghèo (phòng C207) thuộc BV Mắt TW- 85 Bà Triệu, Hà Nội.

.

Thuật ngữ “Glôcôm” (dân gian thường gọi là bệnh thiên đầu thống)  được dùng để gọi một nhóm bệnh có những đặc điểm chung là nhãn áp tăng quá mức chịu đựng của mắt bình thường, lõm, teo đĩa thị thần kinh và tổn hại thị trường đặc hiệu. Glôcôm là một căn bệnh nguy hiểm, thường gây đau nhức và mất thị lực vĩnh viễn không thể hồi phục, có thể gây mù vĩnh viễn. Nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh vẫn còn nhiều điểm chưa rõ ràng nên rất khó phòng ngừa bệnh.

Tuy nhiên có thể phòng tránh được mù loà do glôcôm bằng cách phát hiện sớm, điều trị kịp thời bằng thuốc hoặc can thiệp phẫu thuật và phải được theo dõi thường xuyên, tái khám định kỳ.

Nhãn áp cao sẽ làm tổn hại thần kinh thị giác, gây mù

Glôcôm đứng thứ hai (sau bệnh đục thể thủy tinh) trong các nguyên nhân gây mù loà có thể phòng tránh được ở hầu hết các khu vực  trên thế giới, trong đó có Việt nam.

Trên thế giới hiện 60 triệu người trên thế giới mắc bệnh glôcôm (số liệu 2010), trong đó có khoảng 8,4 triệu người mù 2 mắt do glôcôm. Theo các nghiên cứu mang tính dự báo trong khu vực và trên thế giới, số lượng bệnh nhân glôcôm sẽ tăng lên đáng kể vào những năm tới, ước tính sẽ có khoảng 80 triệu người mắc bệnh glôcôm vào năm 2020.

Tại Việt nam, theo kết quả điều tra của Bệnh viện Mắt Trung ương năm 2007 trên 16 tỉnh, thành  ở người trên 50 tuổi, tỷ lệ mù loà chung chiếm 3,1%, trong đó khoảng 25.000 người mù do bệnh glôcôm, chiếm tỷ lệ 6,5%. Theo một báo cáo mới nhất của Bệnh viện Mắt TW năm 2011 tại 2 tỉnh Nam Định và Thái Bình: Tỷ lệ glôcôm trong một số cộng đồng dân cư nghiên cứu chiếm tới 2,2% (ở Nam Định) và 2,4% ( tại Thái Bình). Hầu hết người dân tham gia khám sàng lọc (94%) còn lơ mơ hoặc không nghe biết gì về bệnh glôcôm.

Một vấn đề đáng báo động về việc người dân lạm dụng và tự ý sử dụng thuốc nhỏ mắt, khiến cho mắt có thể bị Glôcôm do tra corticoid kéo dài, không có chỉ định của thầy thuốc. Vì hiện trên thị trường có bán các loại thuốc nhỏ mắt có chứa steroids để điều trị chứng ngứa, khô mắt, viêm kết mạc điều này có thể dẫn đến mắt bị glôcôm nếu dùng trong thời gian dài.

Theo thống kê BV Mắt TW năm 2009, bệnh nhân bị glôm góc mở, có tiền sử tra corticoid tại mắt kéo dài chiếm 31,7% đến 33,1%, trong đó số người trong lứa tuổi lao động (25-59) chiếm 63,1%.

Theo TS. Đào Thị Lâm Hường – Trưởng khoa Glôcôm, Bệnh viện Mắt TW:  Nhiều bệnh nhân  mắc bệnh glôcôm khi nhập viện trong tình trạng muộn, thị lực rất thấp, nguy cơ mù loà cao. Cũng có nhiều bệnh nhân đến điều trị nhưng không tuân thủ hướng dẫn của thầy thuốc và phác đồ điều trị nên nguy cơ tái phát rất cao. Qua theo dõi bệnh nhân glôcôm góc mở điều trị tại khoa, có tới 43% bệnh nhân có bệnh tiến triển nặng thêm và tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh glôcôm tăng dần theo từng năm: từ 5,4% (2004) đến 8,2% (2007) và 9,7% (2008).

Bệnh glôcôm còn có yếu tố di truyền nên người bệnh và những người ruột thịt của bệnh nhân cần có kiến thức để phát hiện bệnh glôcôm sớm và đến ngay cơ sở chuyên khoa mắt để có phương pháp điều trị kịp thời. Vì vậy công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức phòng tránh glôcôm và hướng điều trị khi mắc bệnh glôcôm là một trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu.

Những đối tượng sau đây có nguy cơ cao mắc bệnh glôcôm:

-     Những người trên 35 tuổi. Tuổi càng cao, khả năng bị glôcôm càng lớn.

-     Những người ruột thịt của bệnh  nhân glôcôm

-    Bệnh  nhân có tiền sử dùng corticoid kéo dài (tra mắt hoặc toàn thân)

-    Những bệnh nhân có bệnh toàn thân như: đái tháo đường, cao huyết áp ...

-    Những người có nhãn cầu nhỏ như bị viễn thị nặng, giác mạc nhỏ, tiền phòng nông hoặc những người dễ xúc cảm, hay lo âu là cơ địa thuận lợi để xuất hiện cơn glôcôm

- Nhãn áp cao trên 25 mmHg

Một số triệu chứng lâm sàng:

Cơn glôcôm góc đóng cấp điển hình :

- Bệnh glôcôm thường khởi phát đột ngột buổi chiều tối, hoặc khi bệnh nhân đang cúi xuống đọc sách, hoặc sau những sang chấn tinh thần mạnh,

-  Biểu hiện mắt đột ngột đau nhức dữ dội từng cơn, lan lên nửa đầu cùng bên, bệnh nhân nhìn đèn thấy có quầng xanh đỏ như cầu vồng, thường buồn nôn hoặc nôn, đau bụng, vã mồ hôi, mắt đỏ lên và nhìn mờ ở nhiều mức độ, có thể chỉ mờ như nhìn qua màn sương nhưng cũng có thể giảm thị lực trầm trọng xuống còn đếm ngón tay hoặc bóng bàn tay. Sờ tay vào mắt thấy nhãn cầu căng cứng như hòn bi. Đôi khi bệnh nhân thấy sợ ánh sáng, chảy nước mắt nhưng không tiết rử mắt,  mi mắt sưng nề, mắt đỏ theo kiểu cương tụ rìa, giác mạc phù nề mờ đục

Khi có những triệu chứng như trên người bệnh nên đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được khám mắt, đo nhãn áp và xử trí kịp thời.

Tuy nhiên, có những trường hợp bị mắc bệnh Glôcôm xuất hiện âm thầm, tiến triển chậm trong thời gian dài, thị lực trung tâm thường được bảo tồn đến giai đoạn muộn của bệnh nên bệnh nhân không nhận thấy thị lực của mình đang giảm đi cho đến khi bệnh đã ở giai đoạn tiến triển với tổn hại nặng thị thần kinh và thị trường. Đa số bệnh nhân không cảm thấy đau nhức mắt, một số trường hợp đôi khi thấy mắt căng tức nhẹ thoáng qua hoặc nhìn mờ như qua 1 màn sương rồi tự hết, những triệu chứng trên thường không rõ ràng nên bệnh nhân ít để ý đến.

Điều trị bệnh glôcôm:

Bệnh glôcôm là một cấp cứu nhãn khoa. Khi phát hiện mắc bệnh glôcôm cần được điều trị ngay bằng thuốc tra mắt và uống thuốc hạ nhãn áp, các thuốc này phải được sử dụng theo chỉ định, theo dõi chặt chẽ của bác sỹ nhãn khoa. Glôcôm góc đóng thường được chỉ định điều trị phẫu thuật sau khi đã điều trị cấp cứu hạ nhãn áp bằng thuốc. Mắt chưa bị lên cơn glôcôm cũng cần phải điều trị dự phòng bằng lade hoặc phẫu thuật.    Glôcôm góc mở cần can thiệp phẫu thuật khi điều trị thuốc không đạt hiệu quả mong muốn

Mục đích điều trị glôcôm là nhằm ngăn chặn bệnh không tiếp tục gây tổn thương đầu dây thần kinh thị giác. Bệnh nhân khi đã mắc bệnh glôcôm nhất thiết phải đi khám định kỳ, được các bác sỹ nhãn khoa tư vấn,  theo dõi  thường  xuyên theo một quy trình chặt chẽ  nhằm  kiểm soát được diễn biến bệnh, hạn chế tối đa tổn hại về thực thể và chức năng thị giác.

Khám mắt định kỳ và tuân thủ phác đồ điều trị sẽ tránh nguy cơ mù lòa

Theo Bệnh viện Mắt Trung ương